បើគ្មានសេចក្តីប្រឹងប្រែងក្នុងងការសិក្សាទេ មនុស្សគង់មិនអាចរីកចម្រើនសមត្ថភាពនិងគតិបណ្ឌិតបានឡើយ

១. “

បើគ្មានសេចក្តីប្រឹងប្រែងក្នុងងការសិក្សាទេ មនុស្សគង់មិនអាចរីកចម្រើនសមត្ថភាពនិងគតិបណ្ឌិតបានឡើយ។ បើគ្មានមហិច្ឆតាក្នុងជីវិតទេ មនុស្សគង់ពុំអាចសម្រេចដល់សេចក្តីប៉ងប្រាថ្នាបានឡើយ”។

២. ទស្សនវិទូក្រិចបុរាណពោលថា “ចំណេះដឹង គឺជាគុណធម៌”។ ចំណេះវិជ្ជាជ្រៅជ្រះ គឺនឹងធ្វើឲ្យមនុស្សខ្លាចនូវសេចក្តីអគុណធម៌។ មនុស្សដែលមានការយល់ដឹងនូវសច្ចៈនេះ គឺពុំងាយប្រព្រឹត្តនូវអកុសលកម្មឡើយ។ មនុស្សសាមញ្ញដែលមានការអប់រំពុំដល់ចំណុចកំពូល គឺតែងប្រព្រឹត្តកុសលនិងអកុសលលាយឡំគ្នា តែវិញ្ញូជន បើត្រឹមតែអាចរស់មានជីវិត គេពុំធ្វើឲ្យកម្មអាក្រក់រុំវិញ្ញាណឡើយ។ មាគ៌ាទៅកាន់ចំណេះដឹងគឺការអប់រំ ហើយការអប់រំពុំមែនត្រឹមតែរៀននៅសាលានោះទេ តែវាត្រូវបូកនឹងការសិក្សាសង្កេតពីដំណើរជីវិតប្រចាំថ្ងៃផងដែរ។

៣. ជោគជ័យកើតចេញពីប្រឹងរៀន។ ការរៀនដោយត្រឹមត្រូវ គឺត្រូវរៀនដោយយកចិត្តទុកដាក់បំផុត។ ការយកចិត្តទុកដាក់រៀន ត្រូវកើតចេញពីចិត្តដែលមានសន្តិភាព ឬចិត្តស្ងប់ដែលចេះអត់ធ្មត់។ ជីវិតរស់នៅក្នុងសេចក្តីអត់ធ្មត់ដ៏ខ្លាំងបំផុត គឺពុំមែនជាជីវិតមនុស្សធម្មតាទេ តែវាជាលក្ខណៈជីវិតរបស់វិញ្ញូជន និងអ្នកប្រាជ្ញ។ វិញ្ញូជននិងអ្នកប្រាជ្ញ តែងរស់នៅបែបសាមញ្ញ តែពុំមែនបណ្តោយខ្លួនសាមញ្ញដូចជនធម្មតាឡើយ។ បណ្តាំរបស់ជូកឺ លៀង ទុកសម្រាប់កូនប្រុស គឺបានបង្ហាញជូនយ៉ាងច្បាស់ថា “ការសិក្សាពុំមែនជាមុខរបបរកស៊ីឡើយ តែវាជាមាគ៌ាគុណធម៌ដែលវិញ្ញូជនត្រូវតែស្វែងរក”។

៤. មនុស្សធម្មតា រៀនដើម្បីតែរស់ តែមនុស្សដែលមានចិត្តជាអ្នកប្រាជ្ញ គឺរស់ដើម្បីរៀន។ រៀនដើម្បីតែរស់ គឺមានន័យថា មិនមែនយកការសិក្សាធ្វើជាមុខរបបរតែម៉្យាង ទេ ឬយកការសិក្សាធ្វើជាកំាជណ្តើរឡើងទៅយកឋានៈ បុណ្យសក្តិ តួនាទី និងកត្តិយសក្នុងសង្គម។ ពេលមានឋានៈ មានតួនាទីក្នុងសង្គម អ្នករៀនធម្មតានឹងប្រុងបូមយកប្រយោជន៍។ ប៉ុន្តែ រៀនដោយមានទស្សនវិស័យ ហើយជាទស្សនវិស័យដែលអ្នកជំនាន់ក្រោយអាចយកជាគំរូតាមបាន។ សម្បកក្រៅ មើលទៅជាអ្នករៀនដែលមានស្រោមមុខជាអ្នកមានគុណធម៌និយម តែធាតុពិត គឺបម្រើតែចិត្តអញនិយមប៉ុនណ្ណោះ៕

“Without hard work, one can never improve ability and wisdom; without great ambition, one can never make achievements.”
________
*សង្ខេបចេញពីសៀវភៅបរទេស “ស៊ី ជិនពីង វិលទៅរកគំនិតអ្នកប្រាជ្ញអតីតកាល”
ប្រភព៖ ឡាំ លីម